Creative Commons Nedir CC Lisans Türleri Nelerdir ? 2024
İçindekiler
Creative Commons nedir , CC lisanslar nasıl alınır ve türleri nelerdir konularında kısa kısa bahsetmeye çalıştık. Hazırsanız yazımıza başlayalım.
Creative Commons Nedir ?
Creative Commons, kar amacı olmayan bir organizasyon olmakla beraber bilginin, yaratıcılığın ve üretimin paylaşımına olanak veren faaliyetler içerisinde bulunmaktadır. 2001 yılında kurulan organizasyon, 2002 yılında Creative Commons lisanslarının kullanımını yayınlamıştır.
Genel olarak Creative Commons (CC) lisansı telif hakkı olan eserlerin ya da çalışmaların ücretsiz biçimde dağıtılmasına ya da paylaşılmasına imkan tanıyan ve kamusallık taşıyan telif hakkı lisansıdır. Bu lisanslar herkesin kullanabileceği şekilde açık ve ücretsiz olarak sunulmaktadır. Daha somut halde CC lisansı bir eser sahibine eserlerinin kullanım haklarını belirlemesini sağlar. Bu sayede ilgili eserin hangi ölçüde ve hangi, esneklikte kullanılabileceği belirlenmektedir.
Creative Commons lisansları, günümüzde açık erişim toplumu olarak nitelendirilen bilgi ve ağ toplumu ile çevrimiçi yaşam tarzını olabildiğince kolaylaştıran, bilginin açık erişimine ve paylaşımına olanak tanıyan, internetin ve ağsallığın potansiyelini ortaya çıkaran, yaratıcılığı, yeniliği destekleyen bir gelişim ve paydaşlık imkanlarıdır. Creative Commons Lisanslarının bugün sağladığı avantajları sıralamak gerekirse;
- CC Lisansları fikri mülkiyet kanunlarına karşı değildir, bu kanunlarla beraber çalışmaktadır,
- Bilginin, deneyimin, “know how” yönteminin daha hızlı paylaşılmasını sağlar, bu sayede yaratıcılığı ve yeniliği teşvik eder,
- CC Lisansları ile açık erişime sahip lisansı olan bir ürün, çalışma ya da eserin, insan ve makine okumasına olanak tanındığı için telif hakkı sahibi ile doğrudan görüşmeye gerek kalmaz,
- Lisanslar makine okumasına olanak tanıdığı için küresel veya lokal arama motorlarında ilgili eser, ürün ya da çalışma hakkında kolaylıkla bilgiye erişim imkanı tanınmaktadır,
- Bilgi ve teknolojiye açık erişim sayesinde doğru ve tam veri erişimi mümkündür.
Creative Commons Lisansı Nasıl Alınır?
Eseri kimin yarattığı fark etmeksizin yaratılan bir eserin CC lisansları ile lisanslanması mümkündür. Bu sayede eserin hangi haklarının saklı kalacağı ya da hangi koşullarda kullanılacağı belirlenmektedir. Kullanım koşulları ilgili eser hakkında seçilen CC lisans türü ile belirlenmektedir.
CC lisansları, ücretsiz olarak sunulmaktadır. Esere ve eserin asıl sahibine en uygun CC lisansını bulabilmek için Creative Commons’ın web sayfası üzerinden lisansları incelemek ve tercih yapmak mümkündür. En uygun olan lisans seçildikten sonra lisans türünün logosunun ilgili eserde görsel olarak kullanılabilmesi mümkündür. Bunun haricinde eserin için verilen html kodu, ilgili eserin yer aldığı web sitesine gömülerek de kullanılabilmektedir. Söz konusu html kodu, ilgili dosya oluşturulurken kullanılan uygulama içerisine de gömülebilmektedir. Bu sayede ilgili lisans, eserin meta verisine eklenebilmektedir.
Creative Commons Lisans Türleri Nelerdir ?
CC Lisansları temelde açık erişim hakkı tanıyan lisans olarak bilinse de kendi içinde altı farklı lisans türü barındırmaktadır. Bu lisanslar en serbest olanından en kısıtlayıcı olanına kadar bir skala içerisinde sınıflandırılmıştır. Buna göre;
Atıf (BY); yalnızca orijinal esere atıfta bunulduğu sürece kullanım izni tanımlayan lisanstır. Bu lisans ile eseri üretenden sonraki kullanıcılar asıl üreticisine atıf vermeleri halinde eser ile ilgili dağıtım, üzerinde çalışma gibi adımları gerçekleştirebilmektedir. CC lisansları arasında sınırları en geniş kapsamlı olan lisans türüdür.
- Atıf-Lisans Devam (BY-SA); bu lisans hem CC lisansı olan bir ürünü kullanan, aynı zamanda o ürünün kullanıldığı ürünü de lisanslama zorunluluğunu yaratan bir lisanstır.
- Atıf-Türetilemez (BY-ND); asıl kaynağa atıf verilmesi zorunludur ve bu kaynak ticari/ticari olmayan dağıtım hakkını tanımlar.
- Atıf-Gayri Ticari (BY-NC); asıl eserin ticari olmayan amaçla yeniden kullanılmasına izin verir. Bu sayede ortaya yeni çıkan eserin lisanslanma zorunluluğu yoktur.
- Atıf-Gayri Ticari-Lisans Devam (BY-NC-SA); asıl eserin ticari olmayan amaçlarla geliştirilmesine ya da yeniden başka bir eserde kullanılmasına izin verir. Ancak ortaya çıkan yeni eserin orijinal eserle aynı türde lisanslanma zorunluluğu vardır.
- Atıf-Gayri Ticari-Türetilemez (BY-NC-ND); lisanslar arasındaki en sınırlı olan lisanstır. Eser asıl sahibine atıf verilerek erişilip paylaşılabilir, ancak değiştirilemez veya ticari olarak kullanılamaz.
Bu yazımızda sizlere Creative Commons nedir ve sembollerinden bahsetmeye çalıştık umarım faydalı bir içerik olmutur.
